Monthly Archives Wrzesień 2017

Obserwując makaki, Frans de Waal dostrzegł, że osobniki obdarzone pewnością siebie, gdy już dochodzi do walki o dominację, koncentrują się wyłącznie na głównym przeciwniku, tak jakby pozna nim nikogo nie było. Małpy mniej pewne siebie i o słabszej pozycji zwykle, atakując przeciwnika, rozglądają się wokół, w poszukiwaniu potencjalnych sojuszników wśród obserwatorów. Przed rzuceniem wyzwania „przesadnie i gwałtownie kręcą głową”. W konfliktach interpersonalnych człowiek słaby i niepewny zwykle również po rzuceniu alfie wyzwania nerwowo rozgląda się po pokoju w poszukiwaniu wsparcia.

„Plotka niszczy biznes – obwieścił niedawno branżowy magazyn «Workforce» – ale działy HR mogą z tym skończyć”. To oczywiście wspaniała nowina. Najwyraźniej geniusze od zarządzania zasobami ludzkimi potrafią również nauczyć krokodyle pisać sonety, a hipopotamy tańczyć gawota.

Małpy nie potrafią posługiwać się językiem, dlatego nie plotkują. Ale niewiele im do tego brakuje, choć nie jęczą błagalnie: „Och, Boże, musisz mi powiedzieć…”. Natomiast podsłuchują i obserwują inne małpy. Pilnie śledzą zachowanie zwierząt w otoczeniu i wykorzystują tę społeczną wiedzę, żeby zdobywać przyjaciół i wpływać na inne osobniki. Są też bardzo czułe na to, czy organizacja traktuje je sprawiedliwie.

Badacze z Yerkes, Sarah Brosnan i Frans de Waal, nie zajmowali się funkcjonowaniem plotki w małpim świecie, ale ich eksperyment ujawnia jedną z ważnych przyczyn, dla których my tak pilnie śledzimy innych w naszym otoczeniu, obserwując ich lub wymieniając informacje: chcemy mieć pewność, że jesteśmy sprawiedliwie traktowani. Kapucynki zapewne miały podobne odczucie naruszenia ich praw, jakie my przeżywamy, gdy ktoś awansuje, choć na to nie zasłużył, wpycha się przed nas do kolejki w supermarkecie lub nie przestrzega reguł wjeżdżania na autostradę. Nic dziwnego, że oboje stwierdzają, że najwyraźniej powszechne wśród ludzi „poczucie sprawiedliwości” i niechęć do nierówności są znacznie starsze, niż sądzimy.

Iskanie jako metoda tworzenia więzi międzyludzkich mogłoby być zbyt kłopotliwe, choćby z tego powodu, że znamy zbyt wiele osób. I na ogół nie chcemy być pocierani, głaskani ani klepani, zwłaszcza w pracy. Według obliczeń Dunbara, wielkość ludzkiego mózgu jest dostosowana do życia w mniej więcej stupięćdziesięcioosobowych grupach. Gdybyśmy musieli utrzymywać relacje społeczne w tak dużej grupie za pomocą iskania, musiałoby to pochłonąć już 45 procent czasu. Nie mielibyśmy czasu na tak ważne czynności, jak zjedzenie lunchu. Zamiast tego monitorujemy się wzajemnie i wspieramy na duchu za pomocą języka, głównie plotkując.

Jeśli Dunbar ma rację, to plotkowanie, podobnie jak iskanie, powinno poprawiać samopoczucie. Poważne poszlaki wskazują, że tak jest rzeczywiście. Plotkowanie i poczucie przynależności do grupy społecznej można niewątpliwie zaliczyć do przyczyn, które sprawiają, że tak dużo nastolatków nałogowo korzysta z komunikatorów i (w mniejszym stopniu) z poczty elektronicznej. Z tych samych powodów ludzie nie rozstają się z telefonami komórkowymi i rozmawiają ze znajomymi, z rodziną i z kolegami z pracy nawet podczas jazdy samochodem lub przedzierając się przez tłum obcych ludzi na ulicy.

Na przykład u sajmiri wiewiórczych ten ośrodek mózgu należy do neuronowej maszynerii, która sprawia, że mała osamotniona małpka krzyczy w celu nawiązania kontaktu z grupą. W przypadku ludzi to za sprawą aktywności ACG płacz dziecka wywołuje u matki charakterystyczną reakcję – poczucie winy. Badacze z UCLA przypuszczają, że neuronowe systemy wykrywania bólu zostały w toku ewolucji zaadaptowane do umacniania więzi społecznych, dzięki czemu informują, że „coś jest nie w porządku” w naszym otoczeniu. Towarzyski afront może być bolesny w dosłownym sensie, zupełnie jak przydepnięcie palców.

Menedżerowie bardzo rzadko mogą osiągnąć cokolwiek za pomocą złośliwych plotek. Muszę jednak przypomnieć, że większość przekazywanych w ten sposób komunikatów ma pozytywny wydźwięk. A ty możesz pomóc kolegom bardziej efektywnie wykorzystać czas i przy okazji zaskarbić sobie ich lojalność, na przykład uprzedzając w porę o jakimś istotnym zdarzeniu: „Słyszałem, że coś ma się dziać z rachunkiem Disneya. Lepiej wstrzymaj się z tą transakcją do poniedziałku”. Pamiętaj jednak, że musisz przekazywać takie informacje różnym ludziom, którzy dla ciebie pracują, mniej więcej równie często.

Pewnego ranka, nie tak dawno temu, pracownik jednej z londyńskich kancelarii prawniczych rozesłał do kolegów mail z pytaniem o ewentualnych chętnych na szczeniaki. Jeden z partnerów dołączył dowcipny apel: „Nie pozwólcie, żeby wylądowały w chińskiej restauracji”.

Pete Rosę, gwiazdor drużyny baseballowej z Cincinna- ti, nie tylko nielegalnie grał w totalizatora, obstawiając mecze własnej drużyny, ale na dokładkę przez czternaście lat kłamał. Gdy wreszcie powiedział prawdę w 2003 roku, przeprosiny były tylko formą załatwiania własnych interesów: Rosę starał się o zniesienie dożywotniej dyskwalifikacji, chciał zostać wybrany do Sali Chwały Baseballu i usiłował rozreklamować własną książkę (opatrzoną zresztą mającym najwyraźniej wzbudzać litość tytułem My Prison Without Bars). Najbliższe przeprosinom stwierdzenie, jakie można było znaleźć w tej książce, brzmiało: „Skoro już przyznałem, że zrobiłem coś złego, to z pewnością powinienem zachowywać się tak, jakbym odczuwał żal i skruchę. Niestety, to nie leży w mojej naturze. Powiem tylko tyle: Jest mi przykro, że coś takiego się zdarzyło, i przepraszam wszystkich, kibiców i członków rodziny, których to dotknęło. Zapomnijmy o tym”. Trudno to uznać za szczerą prośbę o przebaczenie.

W lutym 2001 roku w Johns Hopkins Hospital w Baltimore osiemnastomiesięczna Josie King wracała do zdrowia po przypadkowym poparzeniu. Na krótko przed wypisaniem córeczki ze szpitala jej matka Sorrell zauważyła, że dziewczynka jest odwodniona. Personel dwukrotnie zlekceważył jej żądania podjęcia interwencji, a potem jeszcze podano dziecku niewłaściwe lekarstwo, co w połączeniu z odwodnieniem spowodowało zgon.